انواع مختلف روشهای ساختمان سازی در ایران با رویكرد صنعتی كردن ساخت و‌ ساز

 

فصل اول

 

انواع مختلف روشهای ساختمان سازی در ایران با رویكرد صنعتی كردن ساخت و‌ ساز

 

انواع روشهای ساخت و ساز را می توان به هفت دسته عمده زیر تقسیم‌ بندی نمود:

1) ساختمان سازی با روشهای ابتدائی:

Elementary Building System

این نوع ساختمان سازی از ابتدای تاریخ ساختمان سازی بشر آغاز و تا عصر حاضر نیز ادامه دارد و هنوز در روستاهای كشور و در حاشیه شهرها نیز به نوعی به این گونه ساخت و سازها پرداخته می شود در این روش، قسمتهای باربر از خشت و گل و یا چوب و گل و یا گل و سنگ و یا گل و گچ و سنگ و یا خشت و آجر ساخته می‌شود و پوشش آنها از طاق خشتی و یا تیر چوبی و الیاف گیاهی ساخته می شود. نیروی انسانی به كار گرفته شده در این ساختمانها بعضاً غیر ماهر و یا نیمه ماهر بوده و از مصالح سنتی در دسترس محلی استفاده می شود.

ساختمان سازی با این گونه روشها حداقل مقاومت را در مقابل حوادث طبیعی (زلزله، سیل، طوفان و…) داراست و می توان تنها بعنوان یك سرپناه موقت از آن ذكر نمود.

2) ساختمان ساز با روش های سنتی و یا متداول:

Traditional or Conventional Building System

در این روش، عملیات ساختمانی با استفاده از وسایل ابتدائی توسط افراد متخصص و نیمه ماهر و غیرماهر انجام می شود. ساختمان های با دیوار آجری باربر در این تقسیم بندی منظور می شوند. برخی از حرفه های دست اندركار با این شیوه عبارتند از: كارگر ساده، بنا، گچ كار، نقاش، آهنگر، لوله كش، سیم كش، عایق كار، كاشی كار، آسفالت كار، شیشه بر و…

سرعت اجرای كار ساختمان با این روش بطور متوسط در ایران 14 تا 18 ساعت برای هر مترمربع زیر بنا می باشد.

در حال حاضر در اكثر مناطق غیر شهر و بعضی مناطق شهری یا اطراف شهرهای بزرگ و یا برخی ساختمانهای خاص (مدارس و مساجد در روستاهاو…) از این گونه، روش ساخت و ساز استفاده می شود. ماهرترین استادكاران بنایی و نازك كاران و نجاران سنتی در بین این گونه سازندگان یافت می شوند.

حداكثر طبقات مجاز با این روش ساخت 4 طبقه و ارتفاع مجاز 12 متر تجویز می‌شود. به دلیل تحمل بار قائم ساختمان توسط دیوارهای باربر بر ضخامت دیوارهای طبقه زیرین افزوده می شود كه یكی از عوامل بازدارنده در افزایش بیشتر طبقات و یا ارتفاع می باشد. با ایجاد تمهیداتی نظیر شناژهای افقی وقائم بتنی، می توان از صدمات زلزله كاست.

3) ساختمان سازی پیشرفته:

این روش كه ساختمان سازی پیشرفته یا بهبود یافته نیز نامیده می شود، عبارت از: اجرای كار توسط افراد و متخصصان ذكر شده در روش قبلی كه از ماشین آلات و تجهیزات ساختمانی مكانیكی به منظور اضافه نمودن سرعت و حجم كار استفاده می‌نمایند.

ساختمانهای با اسكلت فلزی و یا اسكلت بتنی در این تقسیم بندی منظور می‌شوند، برخی از لوازم و تجهیزات مورد استفاده در اینگونه ساخت و سازها عبارتند از:

انواع جرثقیلهای ثابت و متحرك، بالابرهای برقی، داربستهای فلزی، دستگاههای تهیه كننده بتن (ثابت و متحرك) و دستگاههای سیمان پاش و رنگ پاش، ماشین های جوش و… .

سرعت  اجرای كار ساختمان در این روش 20 تا 48 ساعت برای هر متر مربع زیر‌بنا بطور متوسط می باشد.

یعنی سرعت اجرای عملیات ساختمانی را می توان با استفاده از تجهیزات مكانیكی و برقی تا حدود زیادی افزایش داد. به دلیل استفاده از اسكت بتنی و فلزی، تعداد طبقات و ارتفاع كل ساختمان را بیش از 50 طبقه و 150 تر نیز می توان پیش بینی كرد. سرمایه گذاری اولیه برای بكار بستن این روش، در رابطه با حجم عملیات ساختمانی و خرید یا اجاره تجهیزات قابل توجه می باشد. توقف كار به دلیل مسائل كارگری و یا مشكلات مالی از نكات منفی می باشد و باعث زیانبار شدن پروژه می‌شود.

در حال حاضر، اكثر ساخت و سازها در مناطق شهری از این روش بهره می گیرند و با معتبر شدن كارگران و متخصصان در رشته های مربوطه و ابداع وسایل و تجهیزات جدید و بكارگیری فن آوریهای نوین، این گونه ساختمانهای مسكونی و یا عمومی در مدت زمان كمتنر و با صرفه و ایمنی بیشتر ساخته می شوند.

4) ساختمان سازی صنعتی:

Industrialized Bilding

در این روش از قطعات آماده شده از قبیل بلوكها، تیرچه ها، پانلهای پیش ساخته، تیرها و ستونهای فلزی و بتنی، شبكه های فلزی، قطعات گچی و بتنی و… استفاده می‌شود. و اكثر عملیات با استفاده از تجهیزات و لوازم كارگاهی بطور مكانیكی انجام می شود.